Responsible Sensing Toolkit


Ben je een stadsinnovator die op verantwoorde wijze sensor-technologie wil inzetten? Deze Toolkit helpt je stap voor stap op weg.

De inzet van sensoren voor monitoring (zoals bijv. crowdmonitoring, fietsentellers of de inzet van bodycams) kan vele voordelen bieden op het gebied van stedelijke innovatie, ten behoeve van veiligheid en efficiëntie in de stad. Echter, hoe kun je hierbij maatschappelijke normen en waarden als uitgangspunt nemen? Samen met de gemeente Amsterdam ontwikkelde CITIXL de Responsible Sensing Toolkit op basis van gezamenlijke ervaring en expertise op dit gebied. 

In zes stappen loodst de Toolkit je langs de belangrijkste afwegingen en dilemma’s die je tegenkomt bij het verantwoord inzetten van sensoren in de openbare ruimte. Tegelijk biedt de tool handvatten om een concreet projectplan op te stellen. 


Stap voor stap

Deze Responsible Sensing Toolkit stelt gemeenten en organisaties in staat om verantwoorde sensing-oplossingen in de publieke ruimte te implementeren.

Elke stap bestaat uit een beknopte samenvatting en de volgende drie onderdelen:

  • Vragen: helpen je bij belangrijke afwegingen die je moet maken
  • Hulpmiddelen: bieden je inzichten en tonen voorbeelden
  • Videobibliotheek: met korte, maar informatieve expertinterviews


Stel use cases vast en formuleer de doelen

Denk na over de maatschappelijke normen en waarden en ethische aspecten van sensing-project. Kom meer te weten over Privacy by Design, invasiviteit en proportionaliteit.

Project- beschrijving en -afbakening

Stel de locatie, stakeholders en planning vast voor het beantwoorden van de vragen met wie, waar en wanneer binnen je project

Juridische, technische en ruimtelijke overwegingen

Uitgaande van een ethisch kader leer je hoe deze onderdelen via Privacy by Design met elkaar zijn verbonden.

Publieke betrokkenheid en communicatie

Bekijk hoe je d.m.v. dialoog publiek (bijv. bewoners) kunt betrekken om meer participatie en bewustzijn en te creëren en steun te krijgen voor je project.

Dataverzameling, -verwerking en -visualisatie

Verzamel, bewaar, verwerk, visualiseer en deel data veilig en verantwoord met geïnteresseerd publiek en stakeholders.

Impactanalyse, -reflectie en -evaluatie

Meet je sociale impact door je verzamelde data te analyseren. Reflecteer op je project en plan de vervolgstappen met oog voor ethiek.


Decision Canvas

Het doorlopen van de Toolkit is best een complex proces - je moet veel beslissingen maken op basis van een grote hoeveelheid informatie en veel verschillende factoren.

De Responsible Sensing Toolkit is speciaal ontworpen om de juiste dilemma's binnen een crowdmonitoring project te identificeren, maar biedt niet meteen praktische oplossingen. Daarom hebben we naast de toolkit de Decision Canvas ontwikkeld. Binnen dit simpele raamwerk kun je als stadsinnovators naast de dillema's op globaal niveau alle andere aspecten in kaart kunnen brengen die nodig zijn om binnen je projectplan tot verantwoorde en ethische oplossingen te komen.

Download Decision canvas

Heb je hulp nodig? Meld je aan voor onze Responsible Sensing Toolkit Workshop Trial (Workshop 1). Deze workshop helpt jou en je team om jullie dilemma's in kaart te brengen met het Decision Canvas als gids. De Workshop Trial duurt slechts een uur en helpt je bij het maken van een heldere roadmap naar een verantwoord en ethisch sensing-project. In bepaalde gevallen bieden wij deze workshop gratis aan.

Lees meer over onze Workshop Trial op de pagina Aan de slag.

Workshop 1 – Quickscan

Het Decision Canvas

Naar het ontwerp van het bekende Business Model Canvas geeft het RST Decision Canvas jou en je stakeholders een duidelijk overzicht van alle verantwoorde en ethische mogelijkheden op het gebied van sensing. Het Decision Canvas is ontwikkeld met de input van experts en in de praktijk getoetst; het is hét bewezen instrument om je op weg te helpen door bij elke stap in de Toolkit één essentiële vraag te stellen. 

Workshop 2 – De diepte in

Van aandachts- naar actiepunten

Workshop 1 legt alle potentiële dilemma’s bloot, de zogenaamd "aandachtspunten", in de context van jouw specifieke sensing-project aangepakt moeten worden. In de tweede workshop prioriteren we deze punten met behulp van een beslisboom. Tijdens het gesprek met het team fungeert die boom als gids bij het zoeken naar de juiste weg om de dilemma's af te wegen en oplossingen te vinden. We formuleren praktische “actiepunten” om in de volgende workshop mee aan de slag te gaan.

Workshop 3 – Roadmap

Verantwoorde projecten en experimenten

Na het herkennen en verkennen van de potentiële ethische dilemma’s binnen jouw sensing-project, is de volgende stap het opstellen van een effectieve roadmap. Samen met het team passen we de Toolkit toe en zetten we de acties, stappen en middelen op een rij die nodig zijn om jouw sensing-project verantwoord en ethisch te implementeren. Vervolgens faciliteren we de “ideevorming” voor het ontwerp van een eerste experiment om de sociale impact te meten in een ‘proof of concept’. 


Initiatoren van de Responsible Sensing Toolkit

Daan Groenink

Innovation officer, CTO Office City of Amsterdam

Gemeente Amsterdam

Tom van Arman

Smart City Strategist & Future City Maker, Tapp

CITIXL

Paul Manwaring

Co-founder CITIXL and initiator of the Responsible Sensing Toolkit