Shuttercam


Het Shuttercam project onderzoekt het effect van shutters, zogenaamde afschermkappen die over camera’s geplaatst zijn. Wat als je als voorbijganger duidelijk kunt zien of en wanneer een camera aan of uit staat?
© Sjoerd Ponstein

Zouden inwoners van een stad het op prijs stellen als alle camera's in de openbare ruimte duidelijk laten zien of ze wel of niet in gebruik zijn? Wat als je door zulke shutters duidelijk kunt zien of een camera aan of uit staat, vergelijkbaar met de manier waarop veel mensen hun webcam afschermen? Het Shuttercam project onderzoekt deze vragen.

Achtergrond Shuttercam project

Dit project komt voort uit de kritiek dat het te gemakkelijk is om nieuwe sensoren te installeren en deze non-stop te laten draaien. Een van de redenen voor deze kritiek is het feit dat dit steeds minder moeite kost.

Binnen publieke organisaties bestaan procedures die men moet volgen om de noodzaak van een sensor na verloop van tijd steeds te evalueren, maar hierbij bestaat het risico dat deze procedures niet altijd worden gevolgd.

Het ultieme doel is om camera's zo te ontwerpen dat ze alleen het vereiste soort of de vereiste hoeveelheid data verzamelen die de stad nodig heeft om haar taken uit te voeren, om zo het recht van inwoners te waarborgen om vrij en onbespied te kunnen rondlopen.”

— Thijs Turèl, Co-initiator Responsible Sensing Lab
220610 Ams Responsiblesensinglab Producten Si 56
© Sanne Couprie

Diverse experimenten

Het Shuttercam project begon met een time-lapse-camera bij het kantoor van AMS Institute die werd uitgerust met een shutter. De effecten van deze minipilot werden onderzocht door personeel en bezoekers te interviewen. 

Vervolgens werden drie prototypes van de Shuttercam getest op het Marineterrein Amsterdam Living Lab (MALL):

3d Axon Info Boardjes 2 4
Img 1013
Shuttercam Bijmer Animation

1. Shuttercam met tijdschema

De eerste Shuttercam stond op het dak van Kanteen25 en was gericht op de openbare picknickplek. Deze camera is uitgerust met een shutter die volgens een  tijdschema werkte. In de zomer van 2021, van midden april tot en met eind september, stond de shutter door de weeks tussen 15:00 en 22.00 en vanaf 22:00 tot 15:00 uur gesloten. In de weekenden was de shutter tussen 9:00 en 22:00 uur open, waarna deze vervolgens weer dicht ging. In de winter van oktober 2021 tot en met maart 2022 was de shutter gesloten.

2. Shuttercam met opt-out

De tweede Shuttercam was bevestigd aan de lantaarnpaal bij de ingang van de promenade, tegenover de Commandantswoning. Deze is eveneens uitgerust met een shutter die volgens hetzelfde schema draait als camera 1, alleen heeft deze Shuttercam ook een grote drukknop. Als bezoekers van het Marineterrein deze knop indrukken, wordt de camera gedurende 15 minuten gesloten door de shutter. Het is als het ware een opt-outknop.

220610 Ams Responsiblesensinglab Producten Si 51
© Sanne Couprie
220610 Ams Responsiblesensinglab Producten Si 52
© Sanne Couprie

3. Shuttercam met opwindklok

De derde Shuttercam hing aan de pilaar van Gebouw 027 (AMS Institute Westkade). Deze camera is uitgerust met een shutter die door een opwindmechanisme wordt bestuurd. Het personeel van het Marineterrein moet dit mechanisme wekelijks opwinden om de camera volgens het schema te laten draaien. Door de opwindklok kost het meer moeite de camera te laten monitoren.

Het opwindmechanisme voegt een extra beperking toe aan de fysieke bediening van de shutter op hardwareniveau, als een experimentele beveiliging tegen elke mogelijke vorm van hacken van het op afstand bestuurde controlesysteem.

220610 Ams Responsiblesensinglab Producten Si 66
220610 Ams Responsiblesensinglab Producten Si 71
© Sanne Couprie

Gedurende de testfase van dit project moeten medewerkers van het Marineterrein de camera wekelijks handmatig opwinden om te blijven draaien. De tijd zal ons leren of ze dat daadwerkelijk zullen doen.”

— Tom van Arman, Smart City, Civic Technologies, Urban Innovations, Architect

Het testen van hypotheses

Met de drie prototypes op het Marineterrein Amsterdam Living Lab test het Shuttercamproject een aantal hypotheses:

  • Worden camera's die uitgerust zijn met shutters en een tijdschema meer gewaardeerd dan camera's zonder shutter?
  • Worden camera's met opt-outknop nog meer gewaardeerd?
  • Geeft een opt-outknop voorbijgangers een prettiger gevoel over de camera?
  • Indien voorbijgangers de kans wordt geboden de shutter te bedienen, maken zij dan hiervan gebruik?
  • Zullen camera's blijven draaien als autoriteiten hiervoor moeite moeten doen?
  • Vergroten deze experimenten het bewustzijn over de algemene noodzaak voor camera's of over de verschillende doelen van camera's?

Dit experiment test ook het principe van ‘dataminimalisatie’. Dat wil zeggen dat de gemeente ernaar streeft alleen persoonlijke gegevens te verzamelen in de openbare ruimte als het doelmatig en relevant is, en beperkt tot het strikt noodzakelijke in relatie tot het doel waarvoor deze gegevens worden verwerkt. Daarom staan de Shuttercams voornamelijk aan tijdens piekuren.

De resultaten van het Shuttercamproject worden gebruikt bij het ontwerp van nieuwe, 'verantwoorde' manieren van cameratoezicht in de stad.

220610 Ams Responsiblesensinglab Producten Si 61
© Sanne Couprie

4. Pilot Shuttercams omgeving ArenA

Als gevolg van het Shuttercamproject op het Marineterrein testten we twee Shuttercams in de openbare ruimte bij de Johan Cruijf ArenA. De twee druktemeters (zogenoemde crowd monitoring-systemen) werden geïnstalleerd aan de noordzijde van het voetbalstadion als een uitbreiding van het huidige druktemeetsysteem aan de zuidzijde. 

In het kort, een camera binnen het crowd monitoring systeem werkt volgens een algoritme dat videobeelden uitleest en analyseert. Naast het meten van drukte, en het uitdrukken van de drukte in bruikbare cijfers, kan dit algoritme bepalen of mensen 1,5 meter afstand houden. Dit gebeurt allemaal geheel anoniem, volgens alle geldende privacywetgeving.

De videobeelden worden automatisch verwerkt en niet door mensen bekeken. Slechts enkele frames met onherkenbare, vervaagde gezichten worden opgeslagen. Deze frames helpen het algoritme te trainen. Bovendien worden deze beelden niet bewaard.

Shuttercam 10
Shuttercam 18

Shuttercam ArenA Eindresultaten bekend

De camera's aan de noordzijde waren uitgerust met twee op-maat-gemaakte afschermkappen (shutters), als vervolg op het Shuttercam project op het Marineterrein. Daarbij heeft de shutter een communicatiefunctie: hij laat duidelijk zien of de camera aan staat of niet. Zo kon de drukte rondom de ArenA in de gaten gehouden worden op een manier waarbij sociale waarden als privacy in acht worden genomen.

Het doel van het Shuttercam project in de buurt van de Johan Cruijff ArenA is te ontdekken hoe deze privacyvriendelijke oplossing opgeschaald kan worden voor grotere publieke locaties. Het laat zien hoe sensoren waardevolle inzichten kunnen verzamelen terwijl tegelijkertijd het recht van burgers wordt beschermd om vrij en onbespied rond te lopen. De testperiode liep van juli 2022 en januari 2023.

Officieel rapport

In dit rapport beschrijven we de belangrijkste uitkomsten die uit de pilot van de twee getestte Shuttercams in de omgeving van de ArenA. Hoe reageren professionals, activisten en voorbijgangers op deze interventie?


Het rapport is enkel in het Nederlands beschikbaar.

Responsible Sensing Lab - Shuttercam - Eindrapport ArenA

We zijn benieuwd naar jouw mening

Het Responsible Sensing Lab team is benieuwd naar jouw mening over deze experimenten.

We waarderen het zeer als je ons feedback wil geven door ons te e-mailen. Ook vragen zijn welkom!

Het Shuttercam project wordt uitgevoerd door TAPP, Life Electronic en Marineterrein Amsterdam. De camera’s die onder dit project vallen, staan op de kaart Persoonsgegevensverwerking in de openbare ruimte van de gemeente Amsterdam. Deze kaart laat zien waar in de openbare ruimte door de gemeente persoonsgegevens verwerkt worden, en voor welk doel dit gebeurt. Hier kun je ook de bijbehorende Privacyverklaring vinden.

220610 Ams Werkbezoekdigitalezaken Si 002
220610 Ams Werkbezoekdigitalezaken Si 008
Presentatie van Shuttercam tijdens een werkbezoek van de parlementaire commissie Digitale Zaken

Life Electronic

Markus Pfundstein

Director & Principal Engineer, Life Electronic

tapp

Tom van Arman

Smart City Strategist & Future City Maker, Tapp

Marineterrein

Living Lab