Shuttercam
Het Shuttercam-project onderzoekt het effect van shutters, zogenaamde afschermkappen die over camera’s geplaatst zijn. Wat als je als voorbijganger duidelijk kunt zien of en wanneer een camera aan of uit staat?

Zouden inwoners van een stad het op prijs stellen als alle camera's in de openbare ruimte duidelijk laten zien of ze wel of niet in gebruik zijn? Wat als je door zulke shutters duidelijk kunt zien of een camera aan of uit staat, vergelijkbaar met de manier waarop veel mensen hun webcam afschermen? Het Shuttercam-project onderzoekt deze vragen.
Het ultieme doel is om camera's zo te ontwerpen dat ze alleen het vereiste soort of de vereiste hoeveelheid data verzamelen die de stad nodig heeft om haar taken uit te voeren, om zo het recht van inwoners te waarborgen om vrij en onbespied te kunnen rondlopen.”
— Thijs Turèl, Co-initiator Responsible Sensing Lab

Het project begon met een time-lapse-camera bij het kantoor van AMS Institute die werd uitgerust met een shutter. De effecten van deze minipilot werden onderzocht door personeel en bezoekers te interviewen. Momenteel worden er drie prototypes van de Shuttercam getest op het Marineterrein Amsterdam Living Lab (MALL).

Momenteel wordt onderzocht of de camera's binnen dit project onderdeel kunnen worden van het crowdmonitoringssysteem van de gemeente Amsterdam.
Een camera binnen het crowdmonitoringssysteem werkt volgens een algoritme dat videobeelden uitleest en analyseert. Naast het meten van drukte, en het uitdrukken van de drukte in bruikbare cijfers, kan dit algoritme bepalen of mensen 1,5 meter afstand houden. Dit gebeurt allemaal geheel anoniem, volgens alle geldende privacywetgeving.
De videobeelden worden automatisch verwerkt en niet door mensen bekeken. Slechts enkele frames met onherkenbare, vervaagde gezichten worden opgeslagen. Deze frames helpen het algoritme te trainen. Bovendien worden deze beelden niet bewaard.
De camera’s die onder dit project vallen, staan op de kaart Persoonsgegevensverwerking in de openbare ruimte van de gemeente Amsterdam. Deze kaart laat zien waar in de openbare ruimte door de gemeente persoonsgegevens verwerkt worden, en voor welk doel dit gebeurt. Hier kun je ook de bijbehorende Privacyverklaring vinden.

1. Shuttercam met tijdschema
De eerste Shuttercam staat op het dak van Kanteen25 en is gericht op de openbare picknickplek. Deze camera is uitgerust met een shutter die volgens onderstaand tijdschema werkt.
Zomerschema
14 april - 30 september 2021
Doordeweeks:
15.00 - 22.00 uur - shutter open
22.00 - 15.00 uur - shutter gesloten
Weekenden:
9.00 - 22.00 uur - shutter open
22.00 - 9.00 uur - shutter gesloten
Winterschema
1 oktober 2021 - 31 maart 2022
De shutter is gesloten.
2. Shuttercam met opt-out
De tweede Shuttercam is bevestigd aan de lantaarnpaal bij de ingang van de promenade, tegenover de Commandantswoning. Deze is eveneens uitgerust met een shutter die volgens hetzelfde schema draait als camera 1, alleen heeft deze Shuttercam ook een grote drukknop. Als bezoekers van het Marineterrein deze knop indrukken, wordt de camera gedurende 15 minuten gesloten door de shutter. Het is als het ware een opt-outknop.


3. Shuttercam met opwindklok
De derde Shuttercam hangt aan de pilaar van Gebouw 027 (AMS Institute Westkade). Deze camera is uitgerust met een shutter die door een opwindmechanisme wordt bestuurd. Het personeel van het Marineterrein moet dit mechanisme wekelijks opwinden om de camera volgens het schema te laten draaien. Door de opwindklok kost het meer moeite de camera te laten monitoren.


Het opwindmechanisme voegt een extra beperking toe aan de fysieke bediening van de shutter op hardwareniveau, als een experimentele beveiliging tegen elke mogelijke vorm van hacken van het op afstand bestuurde controlesysteem.
Dit experiment komt voort uit de kritiek dat het te gemakkelijk is om nieuwe sensoren te installeren en deze non-stop te laten draaien. Een van de redenen voor deze kritiek is het feit dat dit steeds minder moeite kost.
Binnen publieke organisaties bestaan procedures die men moet volgen om de noodzaak van een sensor na verloop van tijd steeds te evalueren, maar hierbij bestaat het risico dat deze procedures niet altijd worden gevolgd.


Gedurende de testfase van dit project moeten medewerkers van het Marineterrein de camera wekelijks handmatig opwinden om te blijven draaien. De tijd zal ons leren of ze dat daadwerkelijk zullen doen.”
— Tom van Arman, Smart City, Civic Technologies, Urban Innovations, Architect

Het testen van hypotheses
Met de drie prototypes op het Marineterrein Amsterdam Living Lab test het Shuttercam-project een aantal hypotheses:
- Worden camera's die zijn uitgerust met shutters en een tijdschema meer gewaardeerd dan camera's zonder shutter?
- Worden camera's met opt-outknop nog meer gewaardeerd?
- Geeft een opt-outknop voorbijgangers een prettiger gevoel over de camera?
- Indien voorbijgangers de kans wordt geboden de shutter te bedienen, maken zij dan hiervan gebruik?
- Zullen camera's blijven draaien als autoriteiten hiervoor moeite moeten doen?
- Vergroten deze experimenten het bewustzijn over de algemene noodzaak voor camera's of over de verschillende doelen van camera's?
Dit experiment test ook het principe van ‘dataminimalisatie’. Dat wil zeggen dat de gemeente ernaar streeft alleen persoonlijke gegevens te verzamelen in de openbare ruimte als het doelmatig en relevant is, en beperkt tot het strikt noodzakelijke in relatie tot het doel waarvoor deze gegevens worden verwerkt. Daarom staan de Shuttercams voornamelijk aan tijdens piekuren.
De resultaten van het Shuttercam-project worden gebruikt bij het ontwerp van nieuwe, 'verantwoorde' manieren van cameratoezicht in de stad.

We zijn benieuwd naar jouw mening
Het Responsible Sensing Lab team is benieuwd naar jouw mening over deze experimenten. We waarderen het zeer als je ons feedback wil geven door ons te e-mailen. Ook vragen zijn welkom!
Het Shuttercam-project wordt uitgevoerd door TAPP, Life Electronic en Marineterrein Amsterdam.

