Communicatie over en interactie met sensoren

Er worden steeds meer slimme systemen ingezet in de openbare ruimte. We werken met nationale partners aan één vorm van communicatie om bewustzijn over het gebruik van sensoren en daarmee ook de inspraak van burgers te vergroten.

Het gebruik van ‘smart city’ toepassingen om stedelijke processen te monitoren, analyseren en aan te sturen neemt toe. Zo worden er sensoren gebruikt bij het monitoren van drukte in de stad, het opladen van je elektrische auto, het managen van afval en het handhaven van openbare orde en veiligheid. Deze slimme toepassingen maken de stad in veel gevallen leefbaarder voor haar bewoners, maar hebben ook gevolgen voor sociale normen en waarden. Burgers zijn zich vaak niet bewust van deze systemen en de impact die ze hebben op hun leven.

Op dit moment is er geen standaardaanpak wat betreft de communicatie over sensoren en het creëren van interactie met inwoners van slimme steden. Bovendien zorgen de verschillende vormen van communicatie die momenteel gebruikt worden voor verwarring.

Gemeenten willen transparant zijn over de inzet van sensoren én een mooie, rustige buitenruimte. Dat kan tegelijk, in dit traject leren we hoe!”
— Dirk van Brederode, manager publieke waarden, VNG

Omdat we ervan overtuigd zijn dat bewustzijn en begrip voorwaarden zijn voor democratie, werken we samen met een groep landelijke partners aan een effectieve en inclusieve vorm van communicatie over sensoren in de openbare ruimte en de systemen die hieraan gekoppeld zijn. Zo worden democratische waarden als privacy, transparantie en controleerbaarheid gewaarborgd en interactie, inspraak en participatie bevorderd.

De mogelijkheid bestaat dat deze slimme toepassingen in strijd zijn met de belangen of rechten van burgers. Het is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de overheid om de rechten en belangen van burgers te beschermen. Echter, transparantie en controleerbaarheid zijn essentieel voor een goed functionerende democratie. Alleen als burgers zich bewust zijn van de toegepaste systemen en deze systemen duidelijk worden toegelicht is het mogelijk om vragen te stellen en eventuele ongewenste situaties aan de kaak te stellen.

Ten tweede is begrip van deze systemen belangrijk voor het participatief beleid van de stad. Burgers moeten de systemen kunnen begrijpen om mee te kunnen praten over de toepassing ervan. Behalve het rechtmatig inrichten van deze systemen is het voor overheden daarom van groot belang om burgers het gebruik van slimme toepassingen uit te leggen en hen de mogelijkheid te bieden om actief mee te denken over de inzet van sensoren. Uitleg en inspraak zijn momenteel nog niet voldoende ingericht wat betreft deze smart city toepassingen.

In het project ‘Communicatie over en interactie met sensoren’ werken we met een groot aantal partners aan een effectieve en inclusieve vorm van communicatie (fysiek en/of online) over sensoren in de stad die bijdraagt aan interactiemogelijkheden met burgers. Op lange termijn is het doel een standaardaanpak te formuleren op het gebied van communicatie over sensoren.

Verkeersborden in Nederland zijn voor iedereen herkenbaar en begrijpelijk. Als iedere stad deze zelf zou vormgeven, zou het een rommeltje worden. Met dit project willen we toewerken naar net zo’n duidelijke, landelijke communicatierichtlijn voor sensoren.”
— Thijs Turèl, mede-initiatiefnemer Responsible Sensing Lab

De komende maanden zullen we ons bezighouden met het ophalen en bundelen van de huidige kennis en ervaring op dit gebied. Vervolgens zullen we concepten ontwikkelen en testen om in het voorjaar van 2023 tot een standaardaanpak te komen die landelijk gedeeld en uitgewerkt kan worden.